Jeugdparticipatie is een dynamisch proces dat afhankelijk is van verschillende factoren, zoals de omgeving waarin jongeren opgroeien, hun culturele achtergrond, persoonlijke ervaringen, sociale netwerken en ontwikkelingsfase. Een kind van wie vrienden of ouders meedoen aan het wijktoernooi zal daar waarschijnlijk zelf ook aan meedoen. Maar een verlegen jongere zal niet snel andere jongeren werven voor een basketbaltoernooi. Het is van belang om je te realiseren dat er geen uniforme aanpak is voor jeugdparticipatie.
Participatietool
Wil je bij je organisatie of club aan de slag met jeugdparticipatie? De Participatietool voor buurtsport- en jongerenwerkactiviteiten biedt daarvoor diverse manieren. Misschien…
- …bied jij georganiseerd sport- en beweegaanbod aan, waarnaar je verwijst?
- …laat jij de jeugd meebeslissen en praat jij met haar over hun behoeften en wat daarvoor nodig is?
- …laat jij de jeugd actief meedoen en betrek je haar bij activiteiten?
- …raadpleeg en informeer jij de jongeren?
- …geef jij de jeugd verantwoordelijkheid en laat je haar een voetbalkamp organiseren?
Of is jouw sport- en beweegaanbod misschien onbekend en dus niet zichtbaar bij de jongeren uit jouw wijk? Gebruik deze tool om te reflecteren op welke manier jij jeugd betrekt bij jouw activiteiten en wat je mogelijk nog (meer) kunt doen. Gebruik de tool om er samen met je collega’s over te praten en om te verkennen wat mogelijk is en hoe jullie dat kunnen vormgeven.
Belang van jeugdparticipatie
Afhankelijk van de manier van jeugdparticipatie kunnen jongeren talenten en competenties ontwikkelen, zoals organiseren en creatief problemen oplossen. Dit kan niet alleen van pas komen in de sport, maar ook in andere levensgebieden, zoals thuis en met vrienden. Maar het sportaanbod sluit nog lang niet altijd aan bij de behoeften en wensen van jongeren. Als jongeren deze kunnen aangeven, leren ze dat hun mening telt. Dit vergroot hun gevoel van eigenwaarde en betrokkenheid bij de activiteit, (sport)club of buurt.
Ook kan jeugdparticipatie sociale vaardigheden en contacten van jongeren vergroten. Jongerenwerker Moat Elmeaizi van Avedan Welzijn Almelo ziet bijvoorbeeld dat polarisatie vermindert als jongeren actief meedoen: “Jongeren die een activiteit organiseren, zijn in interactie met elkaar en niet bezig met afkomst of achtergrond.”
Geen kant-en-klaar concept
Jongeren kunnen waardevolle inzichten bieden in wat ze echt willen en nodig hebben. Als ze actief betrokken zijn bij activiteiten en besluitvormingsprocessen, voelen ze zich meer verbonden en zijn ze gemotiveerder om deel te nemen. Volgens Moat vindt participatie niet van de een op de andere dag plaats: “Je moet investeren, dat kost tijd. Ik heb inloopuren voor jongeren, ik maak contact met ze op straat, allemaal laagdrempelig. Ik leer de jeugd eerst kennen en bouw langzaam een vertrouwensband met ze op. Ik zorg dat ik bereikbaar ben en blijf continu in contact.” Inmiddels komt een vaste kern jongeren bij elkaar. “Met elkaar kijken we wat hot is: BMX, basketbal, graffiti, dans, voetbal.”
Teken van kwaliteit
Ook de gemeente Den Bosch werkt heel bewust aan jeugdparticipatie. Beleidsmedewerker Alex Bekkers: “Samen met het jongerenwerk, PowerUp073, hebben we het Bossche participatiemodel ontwikkeld. Dat is een participatiemodel waarbij iedere jongere zijn of haar potentieel kan bereiken en kan participeren op een passende manier. Met het idee dat jongeren groeien van meer consumeren naar het organiseren van eigen activiteiten.”
Jeugdparticipatie wordt gezien als een teken van kwaliteit binnen interventies of programma’s waar jongeren bij betrokken zijn. Jongeren die meedoen, zorgen ervoor dat activiteiten en projecten – die in eerste instantie voor hen zijn bedacht – beter aansluiten en meer mensen bereiken. Ook brengen jongeren andere kwaliteiten met zich mee dan volwassenen, zoals spontaniteit, energie en openheid. Dit zorgt ervoor dat professionals hun perspectief verbreden, want jongeren kijken anders tegen de wereld aan.
Aansluiten bij de doelgroep
Onderzoek naar het sport- en beweeggedrag van jeugd laat zien dat jongeren uit kwetsbare gezinnen weinig gebruik maken van sportvoorzieningen. Deze jongeren geven aan dat het huidige aanbod niet goed aansluit bij hun wensen. Adil Fertoute, opbouwwerker bij Stichting Maatschappelijk Werk en Welzijn Oosterschelderegio, vertelt dat je jongeren moet opzoeken in hun vertrouwde omgeving en daar het gesprek aan moet gaan. Zo lukte het hem om samen met een groep overlastgevende jongeren in de wijk een voetbalcompetitie op te starten.
Adil betrekt jongeren dan ook zoveel mogelijk bij activiteiten of bij het oplossen van problemen. “Als jongerenwerker of buurtsportcoach mag je dit – welke opdracht je ook ‘van bovenaf’ hebt – nooit vergeten: wat speelt er, wat willen de jongeren, wat hebben ze nodig om mee te doen?” Jongeren hebben vooral tijdens de adolescentie een sterke behoefte om gehoord, gezien en begrepen te worden. “Als je inspeelt op wat ze willen en ze erbij betrekt, voelen ze zich gehoord en serieus genomen.”
Halen, niet alleen brengen
Want daar gaat het om: iedereen doet mee, spreekt zich uit en voelt zich gehoord. Dus niet alleen de jongeren die vanuit huis meekrijgen dat het goed is om je stem te laten horen. Pas je activiteiten en werkvormen aan op de leefwereld van je doelgroep, waarbij je samen met hen kijkt hoe je die inricht. Dat is niet altijd makkelijk, weet Dennis Verver, buurtsportcoach in Groningen: “Wij steken er veel energie in om samen met de jeugd te kijken wat nodig is om de sportparticipatie omhoog te krijgen, maar het lijkt soms of de jeugd geen zin en tijd heeft om mee te denken.”
Volgens sociaal makelaar Drifa Bakkali gaat het erom waar de jeugd behoefte aan heeft: “Zorg ervoor dat je de wensen ophaalt en niet alleen activiteiten brengt.”
