HANDREIKING VERSTERKEN VAN JE SPORTKLIMAAT
Als beleidsadviseur aan de slag met een pedagogisch sportklimaat binnen je gemeente? De handreiking Versterken van je sportklimaat biedt praktische richtlijnen, inzichten en inspiratie om concrete stappen te zetten richting sportaanbieders en zo voor alle deelnemers een optimaal jeugdsportklimaat te creëren.
De focus van veel sportaanbieders ligt op het faciliteren en/of organiseren van trainingen en/of wedstrijden. Investeren in een pedagogisch kwalitatieve sportomgeving is voor de meesten geen vanzelfsprekendheid. Ze zien het als iets wat er óók nog bijkomt. Terwijl dit juist het fundament moet vormen van elke club, omdat het doorwerkt in alles. Hoe veiliger, socialer en pedagogischer, hoe beter een club draait!
Deze handreiking is opgesteld door DSP-groep, in samenwerking met Kenniscentrum Sport & Bewegen. Met dank aan een grote groep betrokkenen: landelijke en lokale experts op het thema, adviseurs van sportaanbieders en gemeenten en natuurlijk lokale beleidsmedewerkers zelf.
Advies NL Sportraad
Op 29 maart 2023 heeft de NLsportraad het advies ‘Kinderen centraal: advies over het pedagogisch klimaat in de sport’ gepubliceerd. In dit advies adviseert de NLsportraad aan de minister om te zorgen dat kinderen in de hele sportbranche begeleid worden vanuit de drie basisbehoeften voor hun ontwikkeling: autonomie, verbondenheid en competentie. Dat zal ertoe leiden dat de positieve sportbeleving overheerst. Kinderen kunnen dan namelijk op hun eigen niveau hun kwaliteiten en competenties vergroten en krijgen daarbij gelijke kansen. Prestaties zijn geen doel op zich, maar een gevolg van de ontwikkeling van ieder kind.
SPORTAKKOORD
Het thema Sociaal veilige sport van het Sportakkoord heeft als doel een basis te creëren waar iedereen veilig en met plezier kan sporten en sport beleven. Hiermee wordt het fundament van de sport verstevigd.
Ongewenste situaties zoals discriminatie, grensoverschrijdend gedrag, doping en matchfixing zijn een bedreiging om met plezier te kunnen sporten. Door sport in de kern veilig en verantwoord te organiseren, waarbij normen worden gesteld in lijn met de huidige maatschappelijke context, dragen we bij aan een sterker fundament. Want iedereen die (top)sport heeft recht op een sociaal veilige omgeving.
Pedagogische visie SPORTBONDEN
Steeds meer sportbonden zijn ook bezig met het stimuleren en creëren van een goed pedagogisch klimaat. Zo heeft de KNZB een jeugdsportvisie geschreven, richt de KNHB zich op sportiviteit en respect en wil de KNVB ook een veilige omgeving creëren voor de kinderen. Hieronder zie je voorbeelden van wat de verschillende sportbonden doen.
Visie van de KNVB: Kinderen kunnen alleen leren voetballen op een vereniging als hier een veilige omgeving met een passende begeleiding wordt aangeboden. En dat niet alleen: kinderen ontwikkelen zich bij een voetbalvereniging ook op bijvoorbeeld sociaal-emotioneel, fysiek en cognitief vlak. De KNVB stimuleert daarom een positief en pedagogisch voetbalklimaat: een veilige omgeving waarin het plezier en de ontwikkeling van het kind centraal staat.
De KNZB vindt het belangrijk met meer toewijding een gerichte aanpak op jeugdsport te ontwikkelen. Met als doel dat jeugd (vanuit de eigen motivatie) zich met plezier kan ontwikkelen door sport en bewegen. De visie van KNZB is een ‘Leven lang zwemmen’ met aandacht voor zowel sporttechnische, pedagogische en didactische aspecten.
De KNZB heeft een jeugdsportvisie en een E-introductie die je op de website vindt, waarmee de bond verenigingen wil informeren en inspireren. De KNZB wil samen met trainers, bestuurders, ouders, vrijwilligers en andere betrokken aan de slag om het jeugdsportklimaat te versterken!
De KNGU zet zich in voor een positieve sportcultuur waarin iedereen met plezier en veilig kan sporten. Een veilig gevoel in de sport krijg je niet alleen wanneer blessures worden voorkomen, maar ook als je je tijdens het sporten gerespecteerd en gewaardeerd voelt. Of dat nu in de rol van sporter, trainer, coach, vrijwillig kaderlid of jurylid is. Turnen wil je altijd kunnen uitoefenen in een leuke, gezellige omgeving waarin je je op geen enkele wijze bedreigd voelt.
Bij de KNLTB zie je veel informatie over fair play: Fair Play houdt volgend de KNLTB in dat je speelt volgens de regels van de sport en dat je je eerlijk en sportief gedraagt. Fair Play is van belang in elke sport en dus ook in de tennis- en padelsport. Op en naast de baan of in de padelkooi dient iedereen – van recreant tot topspeler, leraar of vrijwilliger – zich integer en respectvol te gedragen. De KNLTB draagt Fair Play actief uit aan alle betrokkenen bij de tennis- en padelsport. Fair Play draagt namelijk bij aan een veilige en plezierige sportbeoefening.
VOORBEELDEN GEMEENTEN
In een aantal gemeenten is positieve sportcultuur onderdeel van het gemeentelijk beleid.
> Programmaplan gemeente Amsterdam ‘Werken aan een positieve sportcultuur’
> Actieplan gemeente Den Haag ‘Een positieve sportcultuur’
Samenwerking Gemeente Arnhem en clubs
In dit interactieve webinar wordt nader ingegaan op de samenwerking tussen gemeente Arnhem en clubs. Op verhalende wijze worden vragen beantwoord: hoe de samenwerking tot stand is gekomen; waarin beide partijen elkaar konden vinden; hoe beide partijen elkaar hebben kunnen helpen; waar lukt de samenwerking goed en wat kan nog beter. Dit webinar wordt verzorgd door o.a. Arnold Bronkhorst, Geert Geurken en Charissa van der Meulen.
centrum veilige sport Nederland
Het Centrum Veilige Sport Nederland is het meldpunt en kenniscentrum voor (seksueel) grensoverschrijdend gedrag, matchfixing, intimidatie en machtsmisbruik, discriminatie, pesten en doping in de sport. Het centrum is er voor iedereen in de sport die vragen of twijfels heeft of een melding wil doen (ouders, professionals, bestuurders, sporters enz). Op de website vind je ook praktische informatie oer hoe je als vereniging beleid maken op het thema en hoe je ongewenst gedrag kunt herkennen (stappenplan en een E-learning).
CLUBKADERCOACH
Een clubkadercoach ondersteunt de trainers en coaches van een sportvereniging. Bijvoorbeeld met het motiveren van jeugdsporters en het werken aan een positief sportklimaat op de club. Steeds meer gemeenten zetten de clubkadercoach in.
Wat doet een clubkadercoach? NOC*NSF legt in dit artikel uit wat een clubkadercoach doet en welke opleiding of scholing nodig is om de taken goed uit te kunnen voeren.
Hoe start je als gemeente met de inzet van een clubkadercoach? Lees meer in dit artikel.
Sinds januari 2019 nemen meer dan 50 verenigingen deel aan het project Proeftuinen Clubkadercoaching. Deze verenigingen zijn verspreid over twaalf gemeenten en acht sportbonden. De proeftuinen hebben kennis, inzichten en ervaring opgeleverd. Kenniscentrum Sport & Bewegen zette de uitkomsten op een rij.
Clubkadercoaching blijkt een goede manier om te werken aan een positieve sportcultuur bij de deelnemende verenigingen. Uit de projectmonitor die door NOC*NSF is uitgevoerd, blijkt dat het plezier van trainers is toegenomen (63% naar 87%). Nóg belangrijker is dat het plezier van sporters fors is gestegen (68% naar 88%).
Landelijke Academie Buurtsportcoaches (LAB)
De Landelijke Academie Buurtsportcoaches (LAB) is een regiegroep van buurtsportcoaches die met elkaar samenwerken. Kern van deze landelijke bundeling is het faciliteren van de (regionale) samenwerking tussen de 8 hbo-instellingen met Sportkunde, ALO-Nederland, ROC’s Sport en bewegen, CIOS-en, WIJ Buurtsportcoaches en Sportkracht 12; Provinciale Sportorganisaties (PSO’s). LAB is een programma, het is dus nadrukkelijk geen nieuwe entiteit, een huis met een gevel, eigen mensen en eigen website, maar zal vooral gebruik maken van de bestaande infrastructuur rondom buurtsportcoaches.
pedagogische rol gemeenten
Gemeenten hebben een aantal wettelijke taken rondom opgroeien en opvoeden die voor een groot deel gekoppeld zijn aan het Centrum Jeugd en Gezin (CJG). Tegelijkertijd hebben zij een stimulerende en faciliterende rol naar bewoners en organisaties die contact hebben met kinderen, jongeren en ouders. Gemeenten hebben dus – zij het indirect – een grote invloed op het opvoeden en opgroeien in de buurt.
Uit het onderzoek dat DSP-groep deed in vijftien uiteenlopende wijken in Nederland, komt naar voren dat gemeenten – meer nog dan zij nu in de regel doen – het pedagogische klimaat kunnen versterken door de pedagogische mogelijkheden en meerwaarde van reguliere organisaties als scholen, sportverenigingen, zelforganisaties en welzijnswerk te benutten en deze organisaties te stimuleren een structurele bijdrage te leveren aan een positief opvoedklimaat.
In deze factsheet vind je praktische voorbeelden, tips en ideeën om de pedagogische rol van jouw gemeente te versterken. Aan bod komen: samenwerking regisseren, CJG benutten, de pedagogische rol van reguliere organisaties stimuleren en faciliteren, aandacht geven aan de fysiek-ruimtelijke opvoedomgeving en eigen kracht en verantwoordelijkheid stimuleren.
een pedagogisch sportklimaat
Sportclubs worden steeds vaker als opvoedmilieus gezien. Op de sportclub worden normen en waarden overgedragen, wordt geleerd om te gaan met winst en verlies, en wordt kinderen geleerd samen te werken en afspraken na te komen. Een sociaal veilig en positief sportklimaat is daarom erg belangrijk. Een pedagogisch sportklimaat heeft als doel iedereen in de sport, van bestuurslid tot vrijwilliger, van kennis te voorzien om tot een pedagogisch sportklimaat te komen.
Een pedagogisch sportklimaat bestaat uit vier delen. In deel I wordt het thema pedagogiek (inclusief sociale veiligheid) in de sport uiteengezet. In deel II staat de pedagogische trainer centraal. In deel III wordt de sportclub als geheel in beschouwing genomen. In deel IV wordt een brug geslagen tussen de sportclub en haar omgeving (denk hierbij aan de samenwerking tussen sportclubs en politie, justitie, jeugdzorg of onderwijs).
In het online studiemateriaal bij de uitgave is aanvullende informatie te vinden.
Een pedagogisch sportklimaat is geschreven voor studenten aan diverse (pedagogische) sportopleidingen, zoals Sportkunde, Lerarenopleiding Lichamelijke Opvoeding, Sport & Bewegen, en op sport gerichte managementstudies. Daarnaast is het boek zeer geschikt voor diegenen die zich in het beroepsveld van sportclubs bewegen, zoals verenigingsadviseurs en buurtsportcoaches.
